ANALYSE – Een voorproefje van een tweede referendum over de Brexit. Zo omschrijft Labour-leider Jeremy Corbyn de uitslagen van de Europese verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk.
Corbyn: “Deze verkiezingen zijn een schaduwreferendum geworden voor de Brexit. De komende dagen zullen we zowel binnen de partij als daarbuiten gesprekken voeren over de gevolgden van deze resultaten.”
Laten we ervan uitgaan dat Corbyn gelijk heeft. Als dit echt een referendum zou zijn geweest over het Britse lidmaatschap van de Europese Unie, wat zouden de resultaten dan geweest zijn?
De grafieken hieronder illustreren dat het pro-Europese kamp met het grootste gemak gewonnen zou hebben.
Het eerste diagram laat de stemuitslagen zien voor alle grote partijen. Ik heb ze gerangschikt: de pro-Europese stemmers staan aan de linkerkant van de rode stippellijn, de Brexiteers rechts.
Met uitzondering van Labour en de Conservatieven nemen alle partijen een duidelijk pro-Europese positie of een Brexit-standpunt in.
Alleen Labour en de Conservatieven gingen de verkiezingen in met een minder uitgesproken stellingname. De Conservatieven zijn verdeeld, maar neigen in meerderheid naar iets dat lijkt op het scheidingsakkoord zoals scheidend premier Theresa May dat met de EU heeft uitonderhandeld. Labour staat een zachte Brexit voor, waarbij het Verenigd Koninkrijk nauw verbonden blijft met de Europese interne markt.
Om deze minder uitgesproken posities te verdisconteren in de telling - en ervan uitgaand dat de meeste Labour-stemmers tegen de Brexit zijn en de meeste Conservatieven vóór zijn - heb ik de totalen zowel gepresenteerd mét als zónder Labour en de Conservatieven.
Linksom of rechtsom: er tekent zich een duidelijke meerderheid af tegen uittreding uit de EU:
Als de stemuitslag van de Europese verkiezingen wordt verdeeld over pro- en anti-Brexit, zou dit het resultaat zijn geweest:
- Bij de EU blijven: 55,3 procent
- Uit de EU vertrekken: 44,7 procent
Met een verschil van meer dan 10 procentpunt wil een meerderheid van de Britse stemmers bij de EU blijven, als je de cijfers bij elkaar optelt.
Het Remain-kamp is dan goed voor 9,3 miljoen stemmen, de Brexiteers voor 7 miljoen.
De wens is hier niet de vader van de gedachte. De resultaten zijn in lijn met het gemiddelde van de peilingen die bureau YouGov maandelijks houdt sinds het Brexit-referendum in 2016.
Volgens YouGov-peilingen denkt een meerderheid van de Britten dat Brexit een verkeerde beslissing is geweest
Wat betekent dit concreet? Twee dingen springen eruit.
De Brexit Party van Nigel Farage mag dan wel de grootste zijn geworden bij de verkiezingen voor het Europees Parlement, een meerderheid van de Britten wil bij de EU blijven. Een tweede referendum zou het Brexit-besluit waarschijnlijk terugdraaien: reken er dus maar op dat Farage en harde Brexiteers binnen de Conservatieve Partij een referendum of een nieuwe stemming koste wat het kost willen voorkomen. Ze weten dat ze zo'n stemming gaan verliezen.
Wat betreft Corbyn en Labour: het pro-Brexitstandpunt kost ze stemmen. Labour eindigde op de derde plaats bij de Europese verkiezingen, achter de pro-Europese Liberaal Democraten. Hun Europa-standpunt is nagenoeg hetzelfde als dat van de Groenen, wat voorheen ondenkbaar was.
Als Labour nu een draai zou maken en steun uitspreekt vóór een tweede referendum, dan versterkt dat het pro-Europese kamp en zou Labour de Conservatieven een vernietigende klap toebrengen. Puur strategisch bezien is dat een interessant perspectief voor de sociaaldemocraten.